Permacultuur – systemen creëren die zichzelf in stand houden

Wat is permacultuur ?

De definitie zoals die door grondleggers Bill Mollison en David Holmgren is opgesteld verteld ons het volgende: “permacultuur is het bewust ontwerpen en onderhouden van landbouw productieve ecosystemen die de diversiteit, stabiliteit en veerkracht van natuurlijke ecosystemen hebben. Het is de harmonieuze integratie van landschap en mensen die op een duurzame manier voorzien in hun voedsel, energie, onderdak en andere materiële en immateriële behoeften. Zonder permanente landbouw is er geen mogelijkheid van een stabiele sociale orde.” De basis van permacultuur stoelt op 3 ethische principes: care for the earth, care for the people, and the return of surplus.

Wat is permacultuur design?

Dit wordt door de grondleggers uitgelegd als een systeem waarin men conceptuele, materiële en strategische componenten in een patroon samenbrengt dat het leven in al zijn vormen ten goede komt.

Permacultuur design creëert bovendien diversiteit niet omwille van diversiteit maar omwille van stabiliteit.

Wat wil dit nou zeggen? In het ontwerpen van een permacultuur design zorg je ervoor dat elk element minstens 3 functies heeft en dat elke van die functies op zijn beurt door meerdere elementen wordt ondersteunt.

Elementen

Elementen zijn bijvoorbeeld dieren, planten en gebouwen.

Je probeert als het ware een spinnenweb te creëren tussen elementen wat vervolgens kan functioneren als een vangnet, mocht er een element of functie wegvallen. Je probeert hiermee een natuurlijk stabiel ecosysteem na te bootsen wat bestand is tegen een stootje.

En je kunt de noodzaak van permacultuur heel duidelijk terugzien in de natuur. Wanneer er te veel elementen en functies in een natuurlijk systeem wegvallen, klapt het ecosysteem uiteindelijk in.

De natuur zal zich (in de meeste gevallen van degradatie) uiteindelijk zelf herstellen zonder de invloed van de mens, maar net zoals wij mensen op dit moment veelal een negatieve impact hebben op de aarde, kunnen wij de aarde ook helpen met het herstelproces door middel van het toepassen van permacultuur principes.

Hoe analyseer je een element binnen de permacultuur?

Simpelweg door de behoeften, producten, gedrag en de intrinsieke kenmerken van een element op te schrijven.

Laten we het voorbeeld nemen van een kip. Het zal je wellicht verrassen, maar het beste voor onze aarde en ook voor onze bodem en het gezond houden van onze bodem is een circulair systeem.

Hier komen dieren om de hoek kijken, niet alleen voor hun ‘compost’, maar ook om hun intrinsieke kwaliteiten om de grond op een natuurlijke manier te bewerken, zodat we de grond zo min mogelijk hoeven te verstoren met zware machines. Ik zal een volgende keer nog uitgebreider terugkomen op het circulaire systeem, maar even terug naar de kip.

Voorbeeld – een kip

De behoeften van een kip zijn o.a.: voedsel, water, modder, lucht, behuizing, bescherming & andere kippen. De waardes van een kip zitten o.a. in: mest, veren, eieren, warmte (er zijn voorbeelden waarbij de warmte van een groot kippenhok wordt gebruikt om andere ruimtes te verwarmen) en vlees.

Deze analyse wil niet zeggen dat je ook daadwerkelijk alle waardes van die kip zou moeten gebruiken, maar illustreert puur hoe je elk element zou moeten ontleden en dus op een geschikte plaats in jouw systeem moet gebruiken en plaatsen.

Bij de analyse van een plant kunnen we meer kijken naar de vorm, toleranties (zon, schaduw etc) en naar het gebruik of eventuele toepassingen van een plant.

Laten we hier als voorbeeld een wilg nemen.

Voorbeeld – een wilg

De vorm: bladverliezende boom, kan wel 30m hoog worden, groeit snel, kan woekeren, makkelijk te stekken.

Toleranties: volle zon, groeit het beste in vochtige, goed doorlatende grond, vaak te vinden naast beekjes en in vochtige gebieden. De wilg is zout tolerant en kan omgaan met een grote verscheidenheid aan bodems en pH-waardes.

Gebruik/ toepassingen: stikstoffixerend voor andere planten, wilgentakken kunnen gebruikt worden voor constructies, manden en zelfs voor het maken van houtskool of als mulch voor andere planten. Ook bevat de schors van de wilg salicine, een pijnstillend middel wat ook gebruikt wordt bij het maken van aspirine.

Bovenstaande betekent niet dat je voor elk kruid een hele analyse hoeft te schrijven maar het is wel goed om met deze ontwerpstrategie in het achterhoofd over elementen na te denken in plaats van ze klakkeloos ergens in je systeem te plaatsen.

Probeer te bedenken waar een plant het beste zou staan, waarvoor je deze plant zou kunnen gebruiken, maar ook hoe je het beste een circulair systeem kan creëren, wellicht ook door het gebruik van dieren.

Maar nog belangrijker; probeer het ook niet te overdenken en ga vooral ook jouw gevoel volgen, gebruik je intuïtie, je oerinstinct, en vergeet niet te genieten van het proces.

Love, Yaël